Κοσμοπολιτισμός ΙΙ
Οι Έλληνες είναι για ένα μεγάλο διάστημα της ιστορίας τους ο βασικός κοσμοπολίτικος λαός. Έχοντας ζήσει στο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της ιστορίας τους μέσα σε μεγάλες αυτοκρατορίες, όπου κατά καιρούς έχουν παιξει και τον κύριο ρόλο στην αναπτυξη του εμποριόυ, της επιστήμης ή της διοίκησης, όπως γνωρίζουμε τόσο από την ιστορία του Βυζαντίου ή την επικράτηση της Ορθοδοξίας, έχουν την δυνατότητα να εγκαθίστανται σε διάφορες και διαφορετικές περιοχές και να επιβιώνουν σχετικά εύκολα, κάνωντας χρήση του „πολιτισμικού προβαδίσματός“ τους ερχόμενοι σε επαφή με άλλους λαούς. Τα δε ελληνικά πολιτισμικά κέντρα βρίσκονται γεωγραφικά πάντα σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους! Ακόμα και στην μεγάλη Κωνσταντινούπολη, το κέντρο της οικουμενικότητας του χριστιανισμού για αιώνες οι Έλληνες είναι πάντα ένα μέρος του συνόλου! Οι Έλληνες, μέχρι πρότινος, δεν έχουν ζήσει ποτέ μόνοι τους, αλλά μαζί με άλλους λαούς και πολιτισμούς! Αυτό είναι κι ένα βασικό γνώρισμα του πολιτισμού τους σε όλη την ιστορία! Συνηθισμένοι κιόλας απο την αρχαία πόλη στον ανταγωνισμό και την αντιπαλότητα διαμορφώνουν αυτοί τις συνθήκες για την συμβίωση των πολλών „διαφορετικοτήτων“!
Κι ακόμη ένα γνώρισμα έρχεται να προστεθεί με το χρόνο: σπάνια είναι η πλειοψηφία όπου ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα απο Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξανδρια, Κάιρο, Τραπεζούντα, Βάρνα, Οδησσό ή Τεργέστη... Στην Moderne θα διαπιστώσουμε πως η πολιτιστική/πολιτισμική απόδοση των Ελλήνων, που πλέον επανέρχονται στο προσκήνιο μέσα στον 19ο αιώνα με την ίδρυση του δικού τους πλέον εθνικού κράτους και εθνικού κέντρου, συντελείται κυρίως σε χώρους που διαπνέονται απο τον κοσμοπολιτισμό και δεν είναι διόλου παράξενο που αυτό σημβαίνει κυρίως «εκτός επικρατείας». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως το εθνικό κέντρο δεν έχει να προβάλει τίποτα... ΄Ετσι για παράδειγμα συχνά ακούμε την διαπίστωση σύγχρονων ιστορικών και αναλυτών της νεοελληνικής κοινωνίας, κι αυτό σε σύγκριση με τον δυτικοευρωπαικό πολιτισμό, πως μας λείπει η αποκαλούμενη αστική, δηλαδή η της μοντέρνας εποχής, παράδοση και η εξοικείωση με τον αστικό πολιτισμό! Ίσως γιατί δεν γνωρίζουμε καλά την ιστορία μας; Ίσως να είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να διευρύνουμε τον ορίζοντά μας και να αποδεχτούμε τον ελληνισμό σε όλη του την έκταση.
Η μελέτη της ιστορίας μας μάς οδηγεί στην ανακάλυψη τόσων πολλών διανoητών, καλλιτεχνών, εμπόρων ή επιστημόνων, μας οδηγεί στην ανακάλυψη μιας συγκλονιστικής ελληνικής κοσμοπολίτικης πολιτιστικής παράδοσης, που επιγραματικά εδώ την αναφέρω με το όνομα των Μαυροκορδάτων, των ηγεμόνων των παραδουνάβιων εμπορικών κέντρων, της οικογενείας Μαρασλή στην Οδησσό, του Καβάφη, του Μητρόπουλου, του Καζαντζάκη, του γιατρού Παπανικολάου ή του σημερινού Γιάννη Κουνέλλη στην Ιταλία. Οι Έλληνες που συνήθως επικαλούμαστε την δραστηριότητά τους θέλοντας να υπογραμμίσουμε την ελληνική συμμετοχή στον σύγχρονο πολιτισμό και στα γράμματα έχουν γαλουχηθεί με κοσμοπολίτικα πρότυπα κι έχουν γνωρίσει την επιτυχία κυρίως εκτός της σημερινής Ελλάδας! Η ιδέα του κοσμοπολιτισμού τους αποδεσμεύει από τον επαρχιωτισμό και τον εθνικισμό, που έχει καταλήξει σήμερα, δυστυχώς, η παλαιότερα προοδευτική ιδέα του έθνους!
Η αναφορά μου στον κοσμοπολιτισμό έχει έναν συγκεκριμένο στόχο! Θέλω να επιστήσω την προσοχή μας σε ένα διαφορετικό μοντέλο πολιτιστικής/πολιτισμικής δραστηριότητας και παρουσίας του ελληνισμού στη Γερμανία. Η αναφορά στον κοσμοπολίτικο ελληνισμό έρχεται να προσφέρει τα απτά παραδείγματα απο την ίδια την ίστορία μας, πως δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα απο το πλησίασμα της εκάστοτε κοινωνίας που ζούμε, ούτε από το σπάσιμο του γκέτο που όλοι επικαλούμαστε αλλά δεν αποδεχόμαστε την άμεση συνέπεια της ρίξης μαζί του.
Η ελληνική παρουσία στη Γερμανία είναι αποτέλεσμα της εργατικής μετανάστευσης! Η φιλελληνική διάθεση γερμανικών κύκλων απέναντί μας διαμορφώνει επιπρόσθετα ένα θετικό κλίμα για μας. Όμως δεν είμαστε αποτέλεσμα του φιλελληνισμού στη Γερμανία. Αυτό νομίζω πως δεν πρέπει να μας διαφεύγει. Τουναντίον... Βασισμένοι στις πραγματικές μας δυνάμεις και στον πολιτισμό που καθημερινά κι εμείς συν/παράγουμε στους χώρους που ζούμε, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε το μέλλον μας, που πλέον για την τρανταχτή πλειοψηφία μας είναι σ’ αυτή τη χώρα, με θάρρος και σιγουριά...
Μια ακόμα πρόταση πριν τελειώσω... Οι κοσμοπολίτες Έλληνες στους οποίους αναφέρομαι σαφώς είχαν μιαν άλλη ταξική ταυτότητα και θέση απο ό,τι εμείς στη Γερμανία μέχρι τώρα. Αυτό όμως τι μπορεί να σημαίνει για ένα μελλοντικό πολιτιστικό/πολιτισμικό μοντέλλο; Μην ξεχνάμε πόσο έχει κιόλας στη δεύτερη γενιά αλλάξει η ταξική μας σύνθεση στη Γερμανία! Έτσι για παράδειγμα σήμερα όλο και αυξάνονται τα δικά μας μεσοστρώματα σε σχέση με την προηγούμενη γενιά των γονιών μας που ήρθαν εδώ μόνο με μια βαλίτσα στο χέρι και την εργατική τους δύναμη! Μήπως κάποια στιγμή τα ίδια αυτά μεσοστρώματα στην ανοδική τους πορεία θέσουν από μόνα τους ζήτημα ταυτότητας; Σε ποιά παραδείγματα χειροπιαστά θα αναφερθούμε τότε για να τα στηρίξουμε; Μα φυσικά στα παραδείγματα της ιστορίας και του πολιτισμού μας! Κι αυτός είναι σαφώς κοσμοπολίτικος...